08.016
धृतराष्ट्र उवाच॥
पाण्ड्ये हते किमकरोदर्जुनो युधि सञ्जय। एकवीरेण कर्णेन द्रावितेषु परेषु च ॥८-१६-१॥
समाप्तविद्यो बलवान्युक्तो वीरश्च पाण्डवः। सर्वभूतेष्वनुज्ञातः शङ्करेण महात्मना ॥८-१६-२॥
तस्मान्महद्भयं तीव्रममित्रघ्नाद्धनञ्जयात्। स यत्तत्राकरोत्पार्थस्तन्ममाचक्ष्व सञ्जय ॥८-१६-३॥
सञ्जय उवाच॥
हते पाण्ड्येऽर्जुनं कृष्णस्त्वरन्नाह वचो हितम्। पश्यातिमान्यं राजानमपयातांश्च पाण्डवान् ॥८-१६-४॥
अश्वत्थाम्नश्च सङ्कल्पाद्धताः कर्णेन सृञ्जयाः। तथाश्वनरनागानां कृतं च कदनं महत् ॥ इत्याचष्ट सुदुर्धर्षो वासुदेवः किरीटिने ॥८-१६-५॥
एतच्छ्रुत्वा च दृष्ट्वा च भ्रातुर्घोरं महद्भयम्। वाहयाश्वान्हृषीकेश क्षिप्रमित्याह पाण्डवः ॥८-१६-६॥
ततः प्रायाद्धृषीकेशो रथेनाप्रतियोधिना। दारुणश्च पुनस्तत्र प्रादुरासीत्समागमः ॥८-१६-७॥
ततः प्रववृते भूयः सङ्ग्रामो राजसत्तम। कर्णस्य पाण्डवानां च यमराष्ट्रविवर्धनः ॥८-१६-८॥
धनूंषि बाणान्परिघानसितोमरपट्टिशान्। मुसलानि भुशुण्डीश्च शक्तिऋष्टिपरश्वधान् ॥८-१६-९॥
गदाः प्रासानसीन्कुन्तान्भिण्डिपालान्महाङ्कुशान्। प्रगृह्य क्षिप्रमापेतुः परस्परजिगीषया ॥८-१६-१०॥
बाणज्यातलशब्देन द्यां दिशः प्रदिशो वियत्। पृथिवीं नेमिघोषेण नादयन्तोऽभ्ययुः परान् ॥८-१६-११॥
तेन शब्देन महता संहृष्टाश्चक्रुराहवम्। वीरा वीरैर्महाघोरं कलहान्तं तितीर्षवः ॥८-१६-१२॥
ज्यातलत्रधनुःशब्दाः कुञ्जराणां च बृंहितम्। ताडितानां च पततां निनादः सुमहानभूत् ॥८-१६-१३॥
बाणशब्दांश्च विविधाञ्शूराणामभिगर्जताम्। श्रुत्वा शब्दं भृशं त्रेसुर्जघ्नुर्मम्लुश्च भारत ॥८-१६-१४॥
तेषां नानद्यतां चैव शस्त्रवृष्टिं च मुञ्चताम्। बहूनाधिरथिः कर्णः प्रममाथ रणेषुभिः ॥८-१६-१५॥
पञ्च पाञ्चालवीराणां रथान्दश च पञ्च च। साश्वसूतध्वजान्कर्णः शरैर्निन्ये यमक्षयम् ॥८-१६-१६॥
योधमुख्या महावीर्याः पाण्डूनां कर्णमाहवे। शीघ्रास्त्रा दिवमावृत्य परिवव्रुः समन्ततः ॥८-१६-१७॥
ततः कर्णो द्विषत्सेनां शरवर्षैर्विलोडयन्। विजगाहेऽण्डजापूर्णां पद्मिनीमिव यूथपः ॥८-१६-१८॥
द्विषन्मध्यमवस्कन्द्य राधेयो धनुरुत्तमम्। विधुन्वानः शितैर्बाणैः शिरांस्युन्मथ्य पातयत् ॥८-१६-१९॥
चर्मवर्माणि सञ्छिन्द्य निर्वापमिव देहिनाम्। विषेहुर्नास्य सम्पर्कं द्वितीयस्य पतत्रिणः ॥८-१६-२०॥
वर्मदेहासुमथनैर्धनुषः प्रच्युतैः शरैः। मौर्व्या तलत्रैर्न्यवधीत्कशया वाजिनो यथा ॥८-१६-२१॥
पाण्डुसृञ्जयपाञ्चालाञ्शरगोचरमानयत्। ममर्द कर्णस्तरसा सिंहो मृगगणानिव ॥८-१६-२२॥
ततः पाञ्चालपुत्राश्च द्रौपदेयाश्च मारिष। यमौ च युयुधानश्च सहिताः कर्णमभ्ययुः ॥८-१६-२३॥
व्यायच्छमानाः सुभृशं कुरुपाण्डवसृञ्जयाः। प्रियानसून्रणे त्यक्त्वा योधा जग्मुः परस्परम् ॥८-१६-२४॥
सुसंनद्धाः कवचिनः सशिरस्त्राणभूषणाः। गदाभिर्मुसलैश्चान्ये परिघैश्च महारथाः ॥८-१६-२५॥
समभ्यधावन्त भृशं देवा दण्डैरिवोद्यतैः। नदन्तश्चाह्वयन्तश्च प्रवल्गन्तश्च मारिष ॥८-१६-२६॥
ततो निजघ्नुरन्योन्यं पेतुश्चाहवताडिताः। वमन्तो रुधिरं गात्रैर्विमस्तिष्केक्षणा युधि ॥८-१६-२७॥
दन्तपूर्णैः सरुधिरैर्वक्त्रैर्दाडिमसंनिभैः। जीवन्त इव चाप्येते तस्थुः शस्त्रोपबृंहिताः ॥८-१६-२८॥
परस्परं चाप्यपरे पट्टिशैरसिभिस्तथा। शक्तिभिर्भिण्डिपालैश्च नखरप्रासतोमरैः ॥८-१६-२९॥
ततक्षुश्चिच्छिदुश्चान्ये बिभिदुश्चिक्षिपुस्तथा। सञ्चकर्तुश्च जघ्नुश्च क्रुद्धा निर्बिभिदुश्च ह ॥८-१६-३०॥
पेतुरन्योन्यनिहता व्यसवो रुधिरोक्षिताः। क्षरन्तः स्वरसं रक्तं प्रकृताश्चन्दना इव ॥८-१६-३१॥
रथै रथा विनिहता हस्तिनश्चापि हस्तिभिः। नरा नरवरैः पेतुरश्वाश्चाश्वैः सहस्रशः ॥८-१६-३२॥
ध्वजाः शिरांसि च्छत्राणि द्विपहस्ता नृणां भुजाः। क्षुरैर्भल्लार्धचन्द्रैश्च छिन्नाः शस्त्राणि तत्यजुः ॥८-१६-३३॥
नरांश्च नागांश्च रथान्हयान्ममृदुराहवे। अश्वारोहैर्हताः शूराश्छिन्नहस्ताश्च दन्तिनः ॥८-१६-३४॥
सपताका ध्वजाः पेतुर्विशीर्णा इव पर्वताः। पत्तिभिश्च समाप्लुत्य द्विरदाः स्यन्दनास्तथा ॥८-१६-३५॥
प्रहता हन्यमानाश्च पतिताश्चैव सर्वशः। अश्वारोहाः समासाद्य त्वरिताः पत्तिभिर्हताः ॥ सादिभिः पत्तिसङ्घाश्च निहता युधि शेरते ॥८-१६-३६॥
मृदितानीव पद्मानि प्रम्लाना इव च स्रजः। हतानां वदनान्यासन्गात्राणि च महामते ॥८-१६-३७॥
रूपाण्यत्यर्थकाम्यानि द्विरदाश्वनृणां नृप। समुन्नानीव वस्त्राणि प्रापुर्दुर्दर्शतां परम् ॥८-१६-३८॥
