08.011
सञ्जय उवाच॥
भीमसेनं ततो द्रौणी राजन्विव्याध पत्रिणा। त्वरया परया युक्तो दर्शयन्नस्त्रलाघवम् ॥८-११-१॥
अथैनं पुनराजघ्ने नवत्या निशितैः शरैः। सर्वमर्माणि सम्प्रेक्ष्य मर्मज्ञो लघुहस्तवत् ॥८-११-२॥
भीमसेनः समाकीर्णो द्रौणिना निशितैः शरैः। रराज समरे राजन्रश्मिवानिव भास्करः ॥८-११-३॥
ततः शरसहस्रेण सुप्रयुक्तेन पाण्डवः। द्रोणपुत्रमवच्छाद्य सिंहनादममुञ्चत ॥८-११-४॥
शरैः शरांस्ततो द्रौणिः संवार्य युधि पाण्डवम्। ललाटेऽभ्यहनद्राजन्नाराचेन स्मयन्निव ॥८-११-५॥
ललाटस्थं ततो बाणं धारयामास पाण्डवः। यथा शृङ्गं वने दृप्तः खड्गो धारयते नृप ॥८-११-६॥
ततो द्रौणिं रणे भीमो यतमानं पराक्रमी। त्रिभिर्विव्याध नाराचैर्ललाटे विस्मयन्निव ॥८-११-७॥
ललाटस्थैस्ततो बाणैर्ब्राह्मणः स व्यरोचत। प्रावृषीव यथा सिक्तस्त्रिशृङ्गः पर्वतोत्तमः ॥८-११-८॥
ततः शरशतैर्द्रौणिमर्दयामास पाण्डवः। न चैनं कम्पयामास मातरिश्वेव पर्वतम् ॥८-११-९॥
तथैव पाण्डवं युद्धे द्रौणिः शरशतैः शितैः। नाकम्पयत संहृष्टो वार्योघ इव पर्वतम् ॥८-११-१०॥
तावन्योन्यं शरैर्घोरैश्छादयानौ महारथौ। रथचर्यागतौ शूरौ शुशुभाते रणोत्कटौ ॥८-११-११॥
आदित्याविव संदीप्तौ लोकक्षयकरावुभौ। स्वरश्मिभिरिवान्योन्यं तापयन्तौ शरोत्तमैः ॥८-११-१२॥
कृतप्रतिकृते यत्नं कुर्वाणौ च महारणे। कृतप्रतिकृते यत्नं चक्राते तावभीतवत् ॥८-११-१३॥
व्याघ्राविव च सङ्ग्रामे चेरतुस्तौ महारथौ। शरदंष्ट्रौ दुराधर्षौ चापव्यात्तौ भयानकौ ॥८-११-१४॥
अभूतां तावदृश्यौ च शरजालैः समन्ततः। मेघजालैरिव च्छन्नौ गगने चन्द्रभास्करौ ॥८-११-१५॥
प्रकाशौ च मुहूर्तेन तत्रैवास्तामरिंदमौ। विमुक्तौ मेघजालेन शशिसूर्यौ यथा दिवि ॥८-११-१६॥
अपसव्यं ततश्चक्रे द्रौणिस्तत्र वृकोदरम्। किरञ्शरशतैरुग्रैर्धाराभिरिव पर्वतम् ॥८-११-१७॥
न तु तन्ममृषे भीमः शत्रोर्विजयलक्षणम्। प्रतिचक्रे च तं राजन्पाण्डवोऽप्यपसव्यतः ॥८-११-१८॥
मण्डलानां विभागेषु गतप्रत्यागतेषु च। बभूव तुमुलं युद्धं तयोस्तत्र महामृधे ॥८-११-१९॥
चरित्वा विविधान्मार्गान्मण्डलं स्थानमेव च। शरैः पूर्णायतोत्सृष्टैरन्योन्यमभिजघ्नतुः ॥८-११-२०॥
अन्योन्यस्य वधे यत्नं चक्रतुस्तौ महारथौ। ईषतुर्विरथं चैव कर्तुमन्योन्यमाहवे ॥८-११-२१॥
ततो द्रौणिर्महास्त्राणि प्रादुश्चक्रे महारथः। तान्यस्त्रैरेव समरे प्रतिजघ्नेऽस्य पाण्डवः ॥८-११-२२॥
ततो घोरं महाराज अस्त्रयुद्धमवर्तत। ग्रहयुद्धं यथा घोरं प्रजासंहरणे अभूत् ॥८-११-२३॥
ते बाणाः समसज्जन्त क्षिप्तास्ताभ्यां तु भारत। द्योतयन्तो दिशः सर्वास्तच्च सैन्यं समन्ततः ॥८-११-२४॥
बाणसङ्घावृतं घोरमाकाशं समपद्यत। उक्लापातकृतं यद्वत्प्रजानां सङ्क्षये नृप ॥८-११-२५॥
बाणाभिघातात्सञ्जज्ञे तत्र भारत पावकः। सविस्फुलिङ्गो दीप्तार्चिः सोऽदहद्वाहिनीद्वयम् ॥८-११-२६॥
तत्र सिद्धा महाराज सम्पतन्तोऽब्रुवन्वचः। अति युद्धानि सर्वाणि युद्धमेतत्ततोऽधिकम् ॥८-११-२७॥
सर्वयुद्धानि चैतस्य कलां नार्हन्ति षोडशीम्। नैतादृशं पुनर्युद्धं न भूतं न भविष्यति ॥८-११-२८॥
अहो ज्ञानेन संयुक्तावुभौ चोग्रपराक्रमौ। अहो भीमे बलं भीममेतयोश्च कृतास्त्रता ॥८-११-२९॥
अहो वीर्यस्य सारत्वमहो सौष्ठवमेतयोः। स्थितावेतौ हि समरे कालान्तकयमोपमौ ॥८-११-३०॥
रुद्रौ द्वाविव सम्भूतौ यथा द्वाविव भास्करौ। यमौ वा पुरुषव्याघ्रौ घोररूपाविमौ रणे ॥८-११-३१॥
श्रूयन्ते स्म तदा वाचः सिद्धानां वै मुहुर्मुहुः। सिंहनादश्च सञ्जज्ञे समेतानां दिवौकसाम् ॥ अद्भुतं चाप्यचिन्त्यं च दृष्ट्वा कर्म तयोर्मृधे ॥८-११-३२॥
तौ शूरौ समरे राजन्परस्परकृतागसौ। परस्परमुदैक्षेतां क्रोधादुद्वृत्य चक्षुषी ॥८-११-३३॥
क्रोधरक्तेक्षणौ तौ तु क्रोधात्प्रस्फुरिताधरौ। क्रोधात्संदष्टदशनौ संदष्टदशनच्छदौ ॥८-११-३४॥
अन्योन्यं छादयन्तौ स्म शरवृष्ट्या महारथौ। शराम्बुधारौ समरे शस्त्रविद्युत्प्रकाशिनौ ॥८-११-३५॥
तावन्योन्यं ध्वजौ विद्ध्वा सारथी च महारथौ। अन्योन्यस्य हयान्विद्ध्वा बिभिदाते परस्परम् ॥८-११-३६॥
ततः क्रुद्धौ महाराज बाणौ गृह्य महाहवे। उभौ चिक्षिपतुस्तूर्णमन्योन्यस्य वधैषिणौ ॥८-११-३७॥
तौ सायकौ महाराज द्योतमानौ चमूमुखे। आजघ्नाते समासाद्य वज्रवेगौ दुरासदौ ॥८-११-३८॥
तौ परस्परवेगाच्च शराभ्यां च भृशाहतौ। निपेततुर्महावीरौ स्वरथोपस्थयोस्तदा ॥८-११-३९॥
ततस्तु सारथिर्ज्ञात्वा द्रोणपुत्रमचेतनम्। अपोवाह रणाद्राजन्सर्वक्षत्रस्य पश्यतः ॥८-११-४०॥
तथैव पाण्डवं राजन्विह्वलन्तं मुहुर्मुहुः। अपोवाह रथेनाजौ सारथिः शत्रुतापनम् ॥८-११-४१॥
