07.120
Pancharatra and Core: Duryodhana asks Karna to confront Arjuna so that the evening can pass. Arjuna, guarded by Bhimasena and Sātvata radiantly fought Duryodhana, Karna, Vrishasena, the King of Madra, Ashwatthama, Kripa, and Saindhava who encircled him as the sun turned red.
धृतराष्ट्र उवाच॥
तदवस्थे हते तस्मिन्भूरिश्रवसि कौरवे। यथा भूयोऽभवद्युद्धं तन्ममाचक्ष्व सञ्जय ॥७-१२०-१॥
सञ्जय उवाच॥
भूरिश्रवसि सङ्क्रान्ते परलोकाय भारत। वासुदेवं महाबाहुरर्जुनः समचूचुदत् ॥७-१२०-२॥
चोदयाश्वान्भृशं कृष्ण यतो राजा जयद्रथः। अस्तमेति महाबाहो त्वरमाणो दिवाकरः ॥७-१२०-३॥
एतद्धि पुरुषव्याघ्र महदभ्युद्यतं मया। कार्यं संरक्ष्यते चैष कुरुसेनामहारथैः ॥७-१२०-४॥
नास्तमेति यथा सूर्यो यथा सत्यं भवेद्वचः। चोदयाश्वांस्तथा कृष्ण यथा हन्यां जयद्रथम् ॥७-१२०-५॥
ततः कृष्णो महाबाहू रजतप्रतिमान्हयान्। हयज्ञश्चोदयामास जयद्रथरथं प्रति ॥७-१२०-६॥
तं प्रयान्तममोघेषुमुत्पतद्भिरिवाशुगैः। त्वरमाणा महाराज सेनामुख्याः समाव्रजन् ॥७-१२०-७॥
दुर्योधनश्च कर्णश्च वृषसेनोऽथ मद्रराट्। अश्वत्थामा कृपश्चैव स्वयमेव च सैन्धवः ॥७-१२०-८॥
समासाद्य तु बीभत्सुः सैन्धवं प्रमुखे स्थितम्। नेत्राभ्यां क्रोधदीप्ताभ्यां सम्प्रैक्षन्निर्दहन्निव ॥७-१२०-९॥
ततो दुर्योधनो राजा राधेयं त्वरितोऽब्रवीत्। अर्जुनं वीक्ष्य संयान्तं जयद्रथरथं प्रति ॥७-१२०-१०॥
अयं स वैकर्तन युद्धकालो; विदर्शयस्वात्मबलं महात्मन्। यथा न वध्येत रणेऽर्जुनेन; जयद्रथः कर्ण तथा कुरुष्व ॥७-१२०-११॥
अल्पावशिष्टं दिवसं नृवीर; विघातयस्वाद्य रिपुं शरौघैः। दिनक्षयं प्राप्य नरप्रवीर; ध्रुवं हि नः कर्ण जयो भविष्यति ॥७-१२०-१२॥
सैन्धवे रक्ष्यमाणे तु सूर्यस्यास्तमयं प्रति। मिथ्याप्रतिज्ञः कौन्तेयः प्रवेक्ष्यति हुताशनम् ॥७-१२०-१३॥
अनर्जुनायां च भुवि मुहूर्तमपि मानद। जीवितुं नोत्सहेरन्वै भ्रातरोऽस्य सहानुगाः ॥७-१२०-१४॥
विनष्टैः पाण्डवेयैश्च सशैलवनकाननाम्। वसुन्धरामिमां कर्ण भोक्ष्यामो हतकण्टकाम् ॥७-१२०-१५॥
दैवेनोपहतः पार्थो विपरीतश्च मानद। कार्याकार्यमजानन्वै प्रतिज्ञां कृतवान्रणे ॥७-१२०-१६॥
नूनमात्मविनाशाय पाण्डवेन किरीटिना। प्रतिज्ञेयं कृता कर्ण जयद्रथवधं प्रति ॥७-१२०-१७॥
कथं जीवति दुर्धर्षे त्वयि राधेय फल्गुनः। अनस्तङ्गत आदित्ये हन्यात्सैन्धवकं नृपम् ॥७-१२०-१८॥
रक्षितं मद्रराजेन कृपेण च महात्मना। जयद्रथं रणमुखे कथं हन्याद्धनञ्जयः ॥७-१२०-१९॥
द्रौणिना रक्ष्यमाणं च मया दुःशासनेन च। कथं प्राप्स्यति बीभत्सुः सैन्धवं कालचोदितः ॥७-१२०-२०॥
युध्यन्ते बहवः शूरा लम्बते च दिवाकरः। शङ्के जयद्रथं पार्थो नैव प्राप्स्यति मानद ॥७-१२०-२१॥
स त्वं कर्ण मया सार्धं शूरैश्चान्यैर्महारथैः। युध्यस्व यत्नमास्थाय परं पार्थेन संयुगे ॥७-१२०-२२॥
एवमुक्तस्तु राधेयस्तव पुत्रेण मारिष। दुर्योधनमिदं वाक्यं प्रत्युवाच कुरूत्तमम् ॥७-१२०-२३॥
दृढलक्ष्येण शूरेण भीमसेनेन धन्विना। भृशमुद्वेजितः सङ्ख्ये शरजालैरनेकशः ॥७-१२०-२४॥
स्थातव्यमिति तिष्ठामि रणे सम्प्रति मानद। नैवाङ्गमिङ्गति किञ्चिन्मे सन्तप्तस्य रणेषुभिः ॥७-१२०-२५॥
योत्स्यामि तु तथा राजञ्शक्त्याहं परया रणे। यथा पाण्डवमुख्योऽसौ न हनिष्यति सैन्धवम् ॥७-१२०-२६॥
न हि मे युध्यमानस्य सायकांश्चास्यतः शितान्। सैन्धवं प्राप्स्यते वीरः सव्यसाची धनञ्जयः ॥७-१२०-२७॥
यत्तु शक्तिमता कार्यं सततं हितकारिणा। तत्करिष्यामि कौरव्य जयो दैवे प्रतिष्ठितः ॥७-१२०-२८॥
अद्य योत्स्येऽर्जुनमहं पौरुषं स्वं व्यपाश्रितः। त्वदर्थं पुरुषव्याघ्र जयो दैवे प्रतिष्ठितः ॥७-१२०-२९॥
अद्य युद्धं कुरुश्रेष्ठ मम पार्थस्य चोभयोः। पश्यन्तु सर्वभूतानि दारुणं लोमहर्षणम् ॥७-१२०-३०॥
कर्णकौरवयोरेवं रणे सम्भाषमाणयोः। अर्जुनो निशितैर्बाणैर्जघान तव वाहिनीम् ॥७-१२०-३१॥
चिच्छेद तीक्ष्णाग्रमुखैः शूराणामनिवर्तिनाम्। भुजान्परिघसङ्काशान्हस्तिहस्तोपमान्रणे ॥७-१२०-३२॥
शिरांसि च महाबाहुश्चिच्छेद निशितैः शरैः। हस्तिहस्तान्हयग्रीवा रथाक्षांश्च समन्ततः ॥७-१२०-३३॥
शोणिताक्तान्हयारोहान्गृहीतप्रासतोमरान्। क्षुरैश्चिच्छेद बीभत्सुर्द्विधैकैकं त्रिधैव च ॥७-१२०-३४॥
हयवारणमुख्याश्च प्रापतन्त सहस्रशः। ध्वजाश्छत्राणि चापानि चामराणि शिरांसि च ॥७-१२०-३५॥
कक्षमग्निमिवोद्धूतः प्रदहंस्तव वाहिनीम्। अचिरेण महीं पार्थश्चकार रुधिरोत्तराम् ॥७-१२०-३६॥
हतभूयिष्ठयोधं तत्कृत्वा तव बलं बली। आससाद दुराधर्षः सैन्धवं सत्यविक्रमः ॥७-१२०-३७॥
बीभत्सुर्भीमसेनेन सात्वतेन च रक्षितः। स बभौ भरतश्रेष्ठ ज्वलन्निव हुताशनः ॥७-१२०-३८॥
तं तथावस्थितं दृष्ट्वा त्वदीया वीर्यसंमताः। नामृष्यन्त महेष्वासाः फल्गुनं पुरुषर्षभाः ॥७-१२०-३९॥
दुर्योधनश्च कर्णश्च वृषसेनोऽथ मद्रराट्। अश्वत्थामा कृपश्चैव स्वयमेव च सैन्धवः ॥७-१२०-४०॥
संरब्धाः सैन्धवस्यार्थे समावृण्वन्किरीटिनम्। नृत्यन्तं रथमार्गेषु धनुर्ज्यातलनिस्वनैः ॥७-१२०-४१॥
सङ्ग्रामकोविदं पार्थं सर्वे युद्धविशारदाः। अभीताः पर्यवर्तन्त व्यादितास्यमिवान्तकम् ॥७-१२०-४२॥
सैन्धवं पृष्ठतः कृत्वा जिघांसन्तोऽर्जुनाच्युतौ। सूर्यास्तमयमिच्छन्तो लोहितायति भास्करे ॥७-१२०-४३॥
ते भुजैर्भोगिभोगाभैर्धनूंष्यायम्य सायकान्। मुमुचुः सूर्यरश्म्याभाञ्शतशः फल्गुनं प्रति ॥७-१२०-४४॥
तानस्तानस्यमानांश्च किरीटी युद्धदुर्मदः। द्विधा त्रिधाष्टधैकैकं छित्त्वा विव्याध तान्रणे ॥७-१२०-४५॥
सिंहलाङ्गूलकेतुस्तु दर्शयञ्शक्तिमात्मनः। शारद्वतीसुतो राजन्नर्जुनं प्रत्यवारयत् ॥७-१२०-४६॥
स विद्ध्वा दशभिः पार्थं वासुदेवं च सप्तभिः। अतिष्ठद्रथमार्गेषु सैन्धवं परिपालयन् ॥७-१२०-४७॥
अथैनं कौरवश्रेष्ठाः सर्व एव महारथाः। महता रथवंशेन सर्वतः पर्यवारयन् ॥७-१२०-४८॥
विस्फारयन्तश्चापानि विसृजन्तश्च सायकान्। सैन्धवं पर्यरक्षन्त शासनात्तनयस्य ते ॥७-१२०-४९॥
तत्र पार्थस्य शूरस्य बाह्वोर्बलमदृश्यत। इषूणामक्षयत्वं च धनुषो गाण्डिवस्य च ॥७-१२०-५०॥
अस्त्रैरस्त्राणि संवार्य द्रौणेः शारद्वतस्य च। एकैकं नवभिर्बाणैः सर्वानेव समर्पयत् ॥७-१२०-५१॥
तं द्रौणिः पञ्चविंशत्या वृषसेनश्च सप्तभिः। दुर्योधनश्च विंशत्या कर्णशल्यौ त्रिभिस्त्रिभिः ॥७-१२०-५२॥
त एनमभिगर्जन्तो विध्यन्तश्च पुनः पुनः। विधुन्वन्तश्च चापानि सर्वतः पर्यवारयन् ॥७-१२०-५३॥
श्लिष्टं तु सर्वतश्चक्रू रथमण्डलमाशु ते। सूर्यास्तमयमिच्छन्तस्त्वरमाणा महारथाः ॥७-१२०-५४॥
त एनमभिनर्दन्तो विधुन्वाना धनूंषि च। सिषिचुर्मार्गणैर्घोरैर्गिरिं मेघा इवाम्बुभिः ॥७-१२०-५५॥
ते महास्त्राणि दिव्यानि तत्र राजन्व्यदर्शयन्। धनञ्जयस्य गात्रेषु शूराः परिघबाहवः ॥७-१२०-५६॥
हतभूयिष्ठयोधं तत्कृत्वा तव बलं बली। आससाद दुराधर्षः सैन्धवं सत्यविक्रमः ॥७-१२०-५७॥
तं कर्णः संयुगे राजन्प्रत्यवारयदाशुगैः। मिषतो भीमसेनस्य सात्वतस्य च भारत ॥७-१२०-५८॥
तं पार्थो दशभिर्बाणैः प्रत्यविध्यद्रणाजिरे। सूतपुत्रं महाबाहुः सर्वसैन्यस्य पश्यतः ॥७-१२०-५९॥
सात्वतश्च त्रिभिर्बाणैः कर्णं विव्याध मारिष। भीमसेनस्त्रिभिश्चैव पुनः पार्थश्च सप्तभिः ॥७-१२०-६०॥
तान्कर्णः प्रतिविव्याध षष्ट्या षष्ट्या महारथः। तद्युद्धमभवद्राजन्कर्णस्य बहुभिः सह ॥७-१२०-६१॥
तत्राद्भुतमपश्याम सूतपुत्रस्य मारिष। यदेकः समरे क्रुद्धस्त्रीन्रथान्पर्यवारयत् ॥७-१२०-६२॥
फल्गुनस्तु महाबाहुः कर्णं वैकर्तनं रणे। सायकानां शतेनैव सर्वमर्मस्वताडयत् ॥७-१२०-६३॥
रुधिरोक्षितसर्वाङ्गः सूतपुत्रः प्रतापवान्। शरैः पञ्चाशता वीरः फल्गुनं प्रत्यविध्यत ॥ तस्य तल्लाघवं दृष्ट्वा नामृष्यत रणेऽर्जुनः ॥७-१२०-६४॥
ततः पार्थो धनुश्छित्त्वा विव्याधैनं स्तनान्तरे। सायकैर्नवभिर्वीरस्त्वरमाणो धनञ्जयः ॥७-१२०-६५॥
वधार्थं चास्य समरे सायकं सूर्यवर्चसम्। चिक्षेप त्वरया युक्तस्त्वराकाले धनञ्जयः ॥७-१२०-६६॥
तमापतन्तं वेगेन द्रौणिश्चिच्छेद सायकम्। अर्धचन्द्रेण तीक्ष्णेन स छिन्नः प्रापतद्भुवि ॥७-१२०-६७॥
अथान्यद्धनुरादाय सूतपुत्रः प्रतापवान्। कर्णोऽपि द्विषतां हन्ता छादयामास फल्गुनम् ॥ सायकैर्बहुसाहस्रैः कृतप्रतिकृतेप्सया ॥७-१२०-६८॥
तौ वृषाविव नर्दन्तौ नरसिंहौ महारथौ। सायकौघप्रतिच्छन्नं चक्रतुः खमजिह्मगैः ॥ अदृश्यौ च शरौघैस्तौ निघ्नतामितरेतरम् ॥७-१२०-६९॥
पार्थोऽहमस्मि तिष्ठ त्वं कर्णोऽहं तिष्ठ फल्गुन। इत्येवं तर्जयन्तौ तौ वाक्षल्यैस्तुदतां तथा ॥७-१२०-७०॥
युध्येतां समरे वीरौ चित्रं लघु च सुष्ठु च। प्रेक्षणीयौ चाभवतां सर्वयोधसमागमे ॥७-१२०-७१॥
प्रशस्यमानौ समरे सिद्धचारणवातिकैः। अयुध्येतां महाराज परस्परवधैषिणौ ॥७-१२०-७२॥
ततो दुर्योधनो राजंस्तावकानभ्यभाषत। यत्ता रक्षत राधेयं नाहत्वा समरेऽर्जुनम् ॥ निवर्तिष्यति राधेय इति मामुक्तवान्वृषः ॥७-१२०-७३॥
एतस्मिन्नन्तरे राजन्दृष्ट्वा कर्णस्य विक्रमम्। आकर्णमुक्तैरिषुभिः कर्णस्य चतुरो हयान् ॥ अनयन्मृत्युलोकाय चतुर्भिः सायकोत्तमैः ॥७-१२०-७४॥
सारथिं चास्य भल्लेन रथनीडादपाहरत्। छादयामास च शरैस्तव पुत्रस्य पश्यतः ॥७-१२०-७५॥
स छाद्यमानः समरे हताश्वो हतसारथिः। मोहितः शरजालेन कर्तव्यं नाभ्यपद्यत ॥७-१२०-७६॥
तं तथा विरथं दृष्ट्वा रथमारोप्य स्वं तदा। अश्वत्थामा महाराज भूयोऽर्जुनमयोधयत् ॥७-१२०-७७॥
मद्रराजस्तु कौन्तेयमविध्यत्त्रिंशता शरैः। शारद्वतस्तु विंशत्या वासुदेवं समार्पयत् ॥ धनञ्जयं द्वादशभिराजघान शिलीमुखैः ॥७-१२०-७८॥
चतुर्भिः सिन्धुराजश्च वृषसेनश्च सप्तभिः। पृथक्पृथङ्महाराज कृष्णपार्थावविध्यताम् ॥७-१२०-७९॥
तथैव तान्प्रत्यविध्यत्कुन्तीपुत्रो धनञ्जयः। द्रोणपुत्रं चतुःषष्ट्या मद्रराजं शतेन च ॥७-१२०-८०॥
सैन्धवं दशभिर्भल्लैर्वृषसेनं त्रिभिः शरैः। शारद्वतं च विंशत्या विद्ध्वा पार्थः समुन्नदत् ॥७-१२०-८१॥
ते प्रतिज्ञाप्रतीघातमिच्छन्तः सव्यसाचिनः। सहितास्तावकास्तूर्णमभिपेतुर्धनञ्जयम् ॥७-१२०-८२॥
अथार्जुनः सर्वतोधारमस्त्रं; प्रादुश्चक्रे त्रासयन्धार्तराष्ट्रान्। तं प्रत्युदीयुः कुरवः पाण्डुसूनुं; रथैर्महार्हैः शरवर्षाण्यवर्षन् ॥७-१२०-८३॥
ततस्तु तस्मिंस्तुमुले समुत्थिते; सुदारुणे भारत मोहनीये। नामुह्यत प्राप्य स राजपुत्रः; किरीटमाली विसृजन्पृषत्कान् ॥७-१२०-८४॥
राज्यप्रेप्सुः सव्यसाची कुरूणां; स्मरन्क्लेशान्द्वादशवर्षवृत्तान्। गाण्डीवमुक्तैरिषुभिर्महात्मा; सर्वा दिशो व्यावृणोदप्रमेयैः ॥७-१२०-८५॥
प्रदीप्तोल्कमभवच्चान्तरिक्षं; देहेषु भूरीण्यपतन्वयांसि। यत्पिङ्गलज्येन किरीटमाली; क्रुद्धो रिपूनाजगवेन हन्ति ॥७-१२०-८६॥
किरीटमाली महता महायशाः; शरासनेनास्य शराननीकजित्। हयप्रवेकोत्तमनागधूर्गता; न्कुरुप्रवीरानिषुभिर्न्यपातयत् ॥७-१२०-८७॥
गदाश्च गुर्वीः परिघानयस्मया; नसींश्च शक्तीश्च रणे नराधिपाः। महान्ति शस्त्राणि च भीमदर्शनाः; प्रगृह्य पार्थं सहसाभिदुद्रुवुः ॥७-१२०-८८॥
स तानुदीर्णान्सरथाश्ववारणा; न्पदातिसङ्घांश्च महाधनुर्धरः। विपन्नसर्वायुधजीवितान्रणे; चकार वीरो यमराष्ट्रवर्धनान् ॥७-१२०-८९॥
